ظرفیتهای عاطفی زنان هنرمند در نمایشگاه «صوت غایب»
در چشمانداز اواسطِ قرن بیستم، احتمالا در ایستگاه آبستره اکسپرسیونیزم به قول هیلتون کرامر، جای چندانی برای هنرمندانِ زن وجود نداشت. اما جدیت زنان در این شیوه نقاشانه، فرصت بزرگی در تاریخ هنر فراهم کرد تا ظرفیتهای بیرقیبِ عاطفی خود را به رخ بکشند.
تا همین امروز با وجودی که ژستِ مردانه، کماکان به عنوان مهمترین تصویر آبستره شناخته میشود ولی نامهایی مثل لی کرانز، هلن فرانک تالر و ژوان میشل به عنوان هنرمندان بزرگی شناخته میشوند که گاه تفاوت عمده و چشمگیری با نمونههای خستهکننده و تکراری مردانه داشتهاند.
در نقاشی مدرن ایرانی هم زنانی مثل بهجت صدر یا فریده لاشایی و حتی منیر فرمانفرمائیان به واسطه تجربه، سیطره مردان بر نقاشی را انکار کردند.
در واقع بدون هیچ تردیدی آنچه این زنان را از قاب سلب، ملالآور و رسمی مدرنیسم جدا میکرد، آزادی درونزا و ذاتی آبستره است، هنری که با انکار بازنمایی، فرصتهای تازه و کرانههای تجربی گستردهیی را در پیش روی زنان قرار داد. علاوه بر اینکه وابستگی چندانی به قراردادهای پیشین و تثبیتشدهی موجود نداشت.
شهروز نظری در بخشی از بیانیه این نمایشگاه نوشته است: این سنت زنانه در آبستره حی و حاضر وجود دارد و کماکان به عنوان یک جریان جدی اما حاشیه ای به حیات خود ادامه میدهد و حرکت پرشور و مستقل خود را از انکار بازنمایی میگیرد. در عین حال میشود ادعا کرد که صورتهای حذفشده این نقاشان در جامعه هنری ایران کم نیستند و قطعاً نشان دادن این پرترهها در کنار یکدیگر و از ردههای سنی مختلف، تصویری از یک جریان فرهنگ وسیع را ترسیم میکند. نباید از یاد ببریم که در حاشیه بودن این تجارب، به معنای عدم جدیتِ آنها نیست. علاوه براینکه تا مادامی که این ژانر هنری در آتلیهها و به عنوان یک تجربه شخصی باقی بماند، تنوع و رنگارنگی خود را به ما نمایش نمیدهد، در ضمن بینندگان هستند که با غور در این تجارب میبایست میزان تأملات و جدیت نقاشانه را در این آثار کشف کنند و گسترش بدهند. فرصتی کمنظیر که آزاداندیشی انتزاع، حتی در اختیار بینندگانش قرار داده است.
نمایشگاه گروهی نقاشی صورت غایب تا سه شنبه ۱۵ تیر در نگارخانه نگر به نشانی پل کریمخان، بعد از تقاطع ایرانشهر، پلاک ۱۵۴ برپاست./ایرنا